Σχόλια:  Μια αρκετά άνιση ταινία από τον Βαυαρό σκηνοθέτη Michael Haneke, που έγινε αρκετά γνωστός πρόσφατα με την κυκλοφορία του art house δράματος THE PIANO TEACHER. Με το FUNNY GAMES ο Haneke μπήκε για λίγο στα...σαλόνια των οπαδών του ακραίου σινεμά, και προκάλεσε αίσθηση, τόσο λόγω της θεματολογίας του, όσο και για τον τρόπο με τον οποίο επέλεξε να την παρουσιάσει.
Μια οικογένεια με τη μητέρα, τον πατέρα και τον μικρό γιο πηγαίνουν στο παραθαλάσσιο εξοχικό τους σπίτι στην εξοχή, μόνο και μόνο για να γίνουν θύματα δύο ψυχωτικών νεαρών οι οποίοι τους βάζουν να συμμετέχουν σε «αστεία παιχνίδια» με στόχο την διασκέδασή τους. Μερικά από αυτά συμπεριλαμβάνουν την ψυχολογική και σωματική βία, τον εξευτελισμό και τελικά το φόνο.
Από τα πρώτα λεπτά του, το FUNNY GAMES δείχνει ότι δεν πρόκειται για μια συνηθισμένη exploitation ταινία όπως τις πολλές που έχουμε δει με παρόμοια θεματολογία, στυλ LAST HOUSE ON THE LEFT (αλλά χωρίς τους βιασμούς), FIGHT FOR YOUR LIFE κλπ.
Αντίθετα, κάποιος μπορεί να βγάλει εύκολα το συμπέρασμα ότι ο Haneke ήθελε να περάσει ένος είδους μήνυμα με το FUNNY GAMES σχετικά με τις επιλογές κατά κύριο λόγο του κοινού όσον αφορά την κινηματογραφική ψυχαγωγία. Όπως οι δύο νεαροί δεν μοιάζουν να έχουν κανενός είδους κίνητρο για τις φρικαλεότητες που ετοιμάζονται να κάνουν, ενώ η εξωτερική τους εμφάνιση δείχνει αρχικά δύο συνηθισμένους νέους από καλό σπίτι που κανείς δεν μπορεί να φανταστεί τι έχουν στο μυαλό τους. Έτσι και εμείς, οι θεατές του FUNNY GAMES, με την προτροπή του Haneke επανεξετάζουμε αυτά που βλέπουμε και για ποιο λόγο τα βλέπουμε, τι μας αρέσει και τι μας τραβάει σε τόσο βίαια θεάματα;
Όλα αυτά όμως, ενώ δίνουν στο FUNNY GAMES μια art house αξιοπιστία, δεν βοηθούν και πολύ στο τελικό αποτέλεσμα, κατά τη γνώμη μου. Πρώτα απ’ όλα, οι Arno Frisch και Frank Giering δεν είναι σε καμία περίπτωση David Hess και John Morghen, πόσο μάλλον David Hess και Fred J. Lincoln. Είναι απλά δύο κακομαθημένα πλουσιόπαιδα, κομπλέ με σνομπ ντύσιμο και ομιλία που μόνο απέχθεια μπορούν να προκαλέσουν στον μέσο οπαδό του ακραίου σινεμά, που λογικά θα προτιμούσε δύο τρελαμένους κακοποιούς σε στυλ Frank Zito του MANIAC ή του μικρού Alex και της παρέας του από το CLOCKWORK ORANGE που θα καλύψουν το χρόνο της προβολής με φρικαλεότητες που όμως τελικά στοχεύουν σε κάποιου είδους λύτρωση.
Στο FUNNY GAMES, η λύτρωση δεν έρχεται ποτέ, ούτε για την παγιδευμένη οικογένεια, ούτε για το θεατή, μιας και ο Haneke προτιμάει να αποφύγει την τυπική εξέλιξη στυλ «κακοί σαδιστές που σε λίγο θα βρουν αυτό που τους αξίζει». Εκεί που πάει να εξιλεωθεί και να εξιλεώσει και όλους εμάς, το FUNNY GAMES χρησιμοποιεί το κόλπο του "rewind" στην ταινία, όταν φαίνεται ότι η Anna (Susanne Lothar) τελικά θα πιάσει το όπλο και θα καθαρίσει τα κακομαθημένα κωλόπαιδα. Εδώ είναι που ο Haneke φανερώνει καθαρά πλέον το στόχο της ταινίας. Δεν είναι ψυχαγωγία, είναι ψυχανάλυση.
Έλα όμως που αναπόφευκτα γίνεται υπερβολικά βαρύ κι ασήκωτο, παρόλο που οι σκηνές βίας είναι σε γενικές γραμμές αρκετά «χαλαρές». Όλα αυτά σε συνδυασμό με το γεγονός ότι δεν υπάρχει λύση στην ιστορία, και τη συνειδητοποίηση ότι μάλλον τιμωρούμαστε από τον Haneke επειδή μας αρέσουν οι βίαιες ταινίες, εμένα προσωπικά με ξένισαν και με θύμωσαν αρκετά. Κάποιες αναληθοφάνειες από πλευράς σεναρίου, όπως η ευκολία με την οποία οι δύο διεστραμμένοι νέοι αν και άοπλοι κατάφεραν να αποκτήσουν τον πλήρη έλεγχο της οικογένειας χωρίς καμία ουσιαστική αντίδραση από τους παθόντες με βρίσκουν λίγο σκεπτικό. Καταλαβαίνω ότι κάτι τέτοιο μάλλον έγινε εσκεμμένα από τον Haneke, αλλά τελικά αυτό αποβαίνει σε βάρος της ταινίας, από πλευράς θεάματος. Γίνεται δυσάρεστη για να είναι δυσάρεστη, με σχεδόν κανέναν χαρακτήρα που να μπορεί να ταυτιστεί ο θεατής, που απλά περιμένει να δει που θα καταλήξει αυτό το νοσηρό σόου, που τελικά γίνεται γρήγορα κουραστικό συν όλα τα άλλα.
Η art house επικάλυψη, πάντως του FUNNY GAMES φαίνεται ότι πέτυχε αρκετά, μιας και οι διάφοροι mainstream κριτικοί και κοινό το θεωρούν- εν ολίγοις- αριστούργημα. Πώς άραγε θα έκριναν οι περισσότεροι από αυτούς, για παράδειγμα, το HOUSE ON THE EDGE OF THE PARK ή το LAST HOUSE ON THE LEFT; Είμαι σχεδόν σίγουρος ότι θα τα έθαβαν χωρίς πολλά- πολλά, λόγω φανερής exploitation διάθεσης και μόνο. Όμως το FUNNY GAMES, εκτός ότι εκμεταλλεύεται την δίψα του κοινού για...αίμα, στο τέλος την παρουσιάζει σαν κάτι κακό, σαν κάτι που θα πρέπει να προβληματίσει το θεατή (και ενδεχομένως να τον κάνει να νιώσει ένοχος;). Λυπάμαι, αλλά δεν την καταλαβαίνω αυτή την προσέγγιση, αλλά είμαι σίγουρος ότι οι υπεύθυνοι των εκάστοτε φεστιβάλ στα οποία πήρε μέρος το FUNNY GAMES θα έτριβαν τα χέρια τους από ικανοποίηση, μόνο και μόνο επειδή η επικάλυψη του με την ταμπέλα του «εγκεφαλικού Ευρωπαϊκού κριτικού σινεμά» αύξησε τις πωλήσεις, ενώ εξασφάλισε ότι η ταινία θα υπερεκτιμηθεί από κριτικούς και κοινό.
Ευχαριστώ, δεν θα πάρω. Μάλιστα, φεύγω κατευθείαν να δω το FIGHT FOR YOUR LIFE, έτσι για να έρθω λίγο στα ίσια μου μετά από αυτήν την....εγκεφαλική εμπειρία.
|
