Χρυσή εποχή του Ιταλικού giallo και πρώτη ταινία πίσω από την κάμερα για τον γενικά άγνωστο περιστασιακό ηθοποιό Francesco Barilli, που είχε μπει στο χάρτη τα προηγούμενα χρόνια κυρίως με τη συμμετοχή του στο σενάριο του WHO SAW HER DIE? (1972) του Aldo Lado και στην πρώτη επίσκεψη του Umberto Lenzi και του Ιταλικού σινεμά γενικότερα σε κανιβαλιστικές ζούγκλες, DEEP RIVER SAVAGES (1973). Το μυστηριωδώς και μάλλον παραπλανητικώς τιτλοφορημένο THE PERFUME OF THE LADY IN BLACK δίνει την αίσθηση ότ πρόκειται για τυπικό giallo της εποχής και με το πέρασμα των χρόνων έχει επικρατήσει να κατατάσσεται ως τέτοιο, αλλά τα στοιχεία του πιο δημοφιλούς εκείνη την εποχή είδους του Ιταλικού σινεμά είναι ελάχιστα ως ανύπαρκτα και ο τίτλος περισσότερο κάνει δουλειά στο να ρίχνει στάχτη στα μάτια των υποψήφιων θεατών, που άλλο περιμένουν και κάτι τελείως άλλο τελικά έρχεται.

Η υπόθεση ακολουθεί την επιστήμονα Sylvia Hacherman (Mimsy Farmer), που αρχίζει να έχει οράματα που σχετίζονται με την παιδική της ηλικία και τη νεκρή μητέρα της και διαταράσσουν την μέχρι τότε προβλέψιμη ρουτίνα της. Συναναστροφές με τον σύντροφό της Roberto (Maurizio Bonuglia), τον γείτονα κύριο Rosetti (Mario Scaccia), τη φίλη και επίσης γειτόνισσα Fracesca (Donna Jordan) και τον εξ Αφρικής φίλο Andy (Jho Jhenkins) αντί να την βοηθούν να συνέλθει εντείνουν τα ψυχολογικά της. Σαν να μην έφταναν αυτά, μυστηριώδη πακέτα από άγνωστους αποστολείς αρχίζουν να της θυμίζουν επώδυνα περιστατικά από την δύσκολη παιδική της ηλικία που είχε ξεχάσει ή καταπίεζε, όπως και ένα 'παιχνίδι' κατά τη διάρκεια γεύματος όπου δέχεται απρόθυμα να την διαβάσει ένα μέντιουμ. Η εμφάνιση ενός μικρού κοριτσιού τη νύχτα στο διαμέρισμα και ο ξαφνικός θάνατος από ατύχημα της Francesca δίνουν δυνατό χτύπημα στον ψυχισμό της Sylvia που επιδεινώνεται ολοένα και περισσότερο, ενώ ο περίγυρός της αρχίζει να της φαίνεται ακαθόριστα εχθρικός.

Η ταινία ξεκινάει με αργούς ρυθμούς να κυριαρχούν, οι οποίοι συνεχίζονται σταθερά μετά την 1η ώρα προβολής, με το στιλ και την ατμόσφαιρα να γίνονται το βασικό ενδιαφέρον και με την φοβερή μουσική του Nicola Piovani να της δίνει μια παραισθησιακή ποιότητα που εντείνεται από την επιλογή Argento-ικών εξεζητημένων χρωμάτων και την εξίσου καταπληκτική φωτογραφία του Mario Masini. Το στοιχείο του συνεχόμενου ακαθόριστου μυστηρίου είναι πανταχού παρών και μεγαλώνει όσο προχωράει η προβολή. Όμως την ίδια στιγμή η αφήγηση μοιάζει τμηματική και χωρίς ιδιαίτερη λογική στα δρώμενα, αλλά κάθε χαρακτήρας που εισάγεται έχει την υπόστασή του και όλοι ανεξαιρέτως έχουν την υποβόσκουσα σκοτεινιά τους, ακριβώς όπως και η πρωταγωνίστρια.

Προσωπικά στο πρώτο μέρος βρήκα πολλά κοινά σημεία κυρίως σε ύφος με το φανταστικό FOOTPRINTS ON THE MOON, άλλη μια ταινία που- επίσης λανθασμένα κατά την προσωπική μου άποψη- αναγνωρίζεται ως giallo από κριτικούς και κοινό. Όπως και η ταινία του Luigi Bazzoni, το THE PERFUME OF THE LADY IN BLACK είναι σε αυτό το σημείο του περισσότερο ένα παραισθησιακό, υπνωτικό και αφηρημένο ταξίδι μυστηρίου στον εσωτερικό ψυχισμό της ηρωίδας του που βρίσκεται αντιμέτωπη με τα φαντάσματα του αμαρτωλού παρελθόντος της όσο και μερικά καινούργια που εμφανίζονται στην πορεία.

Βλέποντας κάποιος τις δύο ταινίες, είναι ξεκάθαρο ότι ο Luigi Bazzoni επηρεάστηκε από το ύφος του THE PERFUME OF THE LADY IN BLACK που είχε κυκλοφορήσει ένα χρόνο πριν από το FOOTPRINTS ON THE MOON, όπως είναι επίσης ξεκάθαρη και η επιρροή του ROSEMARY'S BABY στο THE PERFUME OF THE LADY IN BLACK, ιδίως όσον αφορά τον χαρακτήρα της Sylvia και το πώς τον ερμηνεύει η Mimsy Farmer, με σαφείς αναφορές σε εκείνον της Mia Farrow από την ταινία του Roman Polanski. Παρομοίως, το ύφος της ταινίας αρχίζει να αλλάζει παραπέμποντας όλο και περισσότερο στην ταινία του Polanski κι εκεί έχουμε και τα- πάντως ελάχιστα- στοιχεία giallo σε μια προφανή προσπάθεια του Francesco Barilli να χωρέσει όσα περισσότερα διαφορετικά και μάλλον αντιφατικά στοιχεία μπορεί στην ταινία.

Το τελευταίο μέρος δίνει κατά κάποιο τρόπο μια λύση στο μυστήριο, αν υποθέσουμε ότι υπάρχει τέτοια στο THE PERFUME OF THE LADY IN BLACK, αλλά ουσιαστικά χωρίζει άτσαλα την ταινία δίνοντάς της δύο εντελώς διαφορετικά και μάλλον αντικρουόμενα πρόσωπα. Το φινάλε, σίγουρα απρόβλεπτο και σόκιν, θα μπορούσε να πει κανείς ότι μέχρι ενός σημείου είχε προαναγγελθεί ταιριάζοντας τα ψίχουλα που έριχνε ο σκηνοθέτης και το σενάριο από την αρχή. Όμως την ίδια στιγμή είναι τουλάχιστον τραβηγμένο από τα μαλλιά, λίγο αταίριαστο και μάλλον αχρείαστο κατά την προσωπική μου γνώμη, χαλώντας και τελικά υποβαθμίζοντας το υπόλοιπο που με τόσο κόπο είχε χτιστεί, αλλάζοντας τελείως και το συνολικό ύφος της ταινίας.

Αν και θα μπορούσα να συζητάω για πολύ ώρα αναλύοντας και ερμηνεύοντας τα συμβάντα των τελευταίων λεπτών, θα ήταν κρίμα να αποκαλύψω το τι ακριβώς γίνεται γι όσους δεν έχουν δει την ταινία. Επίσης δεν μπορώ να σχολιάσω πάνω στην πιστότητα ή μη της μεταφοράς από το ομώνυμο βιβλίο του Gaston Leroux πάνω στο οποίο βασίζεται το σενάριο, αλλά φαίνεται ότι επιδίωξη του σκηνοθέτη ήταν να δώσει πάσα στους θεατές για να βγάλουν τα δικά τους συμπεράσματα, μια τυπική όσο και φυγόπονη πρακτική του Ιταλικού σινεμά τρόμου που συναντιέται από τα 60s και τις ταινίες γοτθικού τρόμου. Αρκεί να πω ότι είναι ο ορισμός αυτού που λέμε 'άκρως αμφιλεγόμενο φινάλε' που πάντως έχει τους οπαδούς του και κανείς βλέποντας σε επαναληπτικές προβολές την ταινία ίσως με κάθε μία να φανεί και πιο λογικό μέσα στην υπερβολή του.

Σε κάθε περίπτωση ο όρος "σκοτεινό ψυχογράφημα" περιγράφει ακριβέστερα το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας που σίγουρα δεν είναι εύκολη, δεν είναι για όλους και απαιτεί παραπάνω από μία προβολή για να παρατηρήσει κάποιος όλα τα στοιχεία της. Ιδίως όσοι περιμένουν giallo λογικά θα απογοητευτούν, όπως λογικά και αυτοί που περιμένουν ταινία τρόμου με τα τυπικά στοιχεία αυτών ίσως χάσουν την υπομονή τους μέχρι αυτά να εμφανιστούν. Πάντως στοιχεία και από τα δύο υπάρχουν και δένουν αρκετά καλά όσο προχωράει η προβολή μιας ξεκάθαρα ποιοτικής προσπάθειας του Ιταλικού θρίλερ/ τρόμου της εποχής που ξεχωρίζει από κάθε άποψη, παρά το γενικά άθλιο ντουμπλάρισμα που συμβάλει στο να φαίνονται ακόμα πιο ξύλινες οι ερμηνείες των περισσότερων με μόνη εξαίρεση την παθιασμένη πρωταγωνίστρια Mimsy Farmer που προσπαθεί και τα δίνει όλα.

Αυτό μάλλον είναι και το μεγαλύτερο μειονέκτημα της ταινίας μετά το αμφιλεγόμενο φινάλε που πάντως ακόμα κι αν το ψειρίσει κανείς, δεν μειώνει σε μεγάλο βαθμό το υπόλοιπο που είναι must watch για τους φίλους του πιο παράξενου και εξεζητημένου ατμοσφαιρικού μυστηρίου και τρόμου από την κορυφαία περίοδο της γειτονικής χώρας.