|
||||||||||||
|
|
 |
Joe D'Amato: Μια ζωή sleaze  09/11/2006 02:15 Ο άνθρωπος με τα χίλια ψευδώνυμα (μεταξύ των οποίων είναι και το Joe D’Amato), κατά ορισμένους κριτικούς «ο χειρότερος σκηνοθέτης του κόσμου», γεννήθηκε στη Ρώμη το 1936 και μέχρι το θάνατό του το 1999 κατάφερε να εξαντλήσει σχεδόν όλες τις πιθανές exploitation διαδρομές κατά τη διάρκεια της παραγωγικότατης καριέρας του. Σύμφωνα με διαφορετικές πηγές, η φιλμογραφία του φαίνεται να ξεπερνάει τις 170 ταινίες, πολλές από τις οποίες κινούνται στο χώρο της σκληρής πορνογραφίας. Η καριέρα του D’Amato ξεκίνησε στις αρχές τις δεκαετίας του ’50 ως φωτογράφος και σιγά- σιγά εξελίχθηκε σε χειριστής κάμερας, μέχρι την καθιέρωση του ως διευθυντής φωτογραφίας, μετά από την δουλειά του σε πολλά σπαγγέτι γουέστερν, αλλά και το γνωστό giallo WHAT HAVE YOU DONE TO SOLANGE? του 1972. What have you done to Massaccessi?
 O ίδιος φαίνεται να αναγνώριζε την διεύθυνση φωτογραφίας ως την πιο δυνατή του τέχνη, μιας και στα credits της συντριπτικής πλειοψηφίας των ταινιών του ανέφερε το πραγματικό του όνομα κάτω από τη διεύθυνση φωτογραφίας (Aristide Massaccesi), ενώ τα πλέον γνωστά ψευδώνυμα έκαναν την εμφάνιση τους στα credits σκηνοθεσίας, σεναρίου και λοιπά. Ποια είναι αυτά τα ψευδώνυμα; Είμαι σίγουρος ότι κάποιοι από εσάς θα αναγνωρίσουν ονόματα όπως Peter Newton, David Hills, Kevin Mancuso, John Franklin, John Shadow και πολλά άλλα ακόμα.  Το παρατσούκλι «Joe D’Amato» υιοθετήθηκε όταν άρχισε να σκηνοθετεί ταινίες, κυρίως για να εκμεταλλευτεί την επιτυχία των Ιταλικών παραγωγών στην Αμερική, αλλά και για να διαχωρίσει τη νέα του αυτή καλλιτεχνική ενασχόληση από την πραγματική του δουλειά, δηλαδή τη διεύθυνση φωτογραφίας. Το επίσημο σκηνοθετικό ντεμπούτο του D’Amato ήταν το κατά πολλούς πιο ολοκληρωμένο έργο του, το βίαιο giallo DEATH SMILED AT MURDER το 1973, στο οποίο πρωταγωνίστησε ο αξέχαστος Klaus Kinski. Πριν από αυτό, ο D’Amato είχε σκηνοθετήσει κάποιες ακόμα ταινίες χωρίς όμως το όνομά του να αναφέρεται στα credits, και με αποτέλεσμα οι παραγωγοί να κερδίσουν την όποια δόξα και φήμη έφεραν αυτές οι ταινίες. Πάντως δεν ξέχασε τη διεύθυνση φωτογραφίας, μιας και το όνομά του συναντάται σε πολλές Ιταλικές και όχι μόνο παραγωγές από το 1974 και μετά, όπως το THE ANTICHRIST, ένας Ιταλικός κλώνος του THE EXORCIST (σ.σ. εμένα μου άρεσε περισσότερο από το υπερεκτιμημένο έπος του William Friedkin).  Η καριέρα του D’Amato ως σκηνοθέτη εξελισσόταν, με ταινίες από διάφορα είδη με τα οποία καταπιανόταν το Ιταλικό εμπορικό σινεμά της εποχής, όπως σπαγγέτι γουέστερν (CORMACK OF THE MOUNTIES, 1974), περιπέτειες δράσης (THE ARENA, 1975), και φυσικά μαλακά και σκληρά πορνό. Όμως καθώς τα χρόνια περνούσαν, ο D’Amato επικεντρώθηκε στα είδη που ο ίδιος είχε δηλώσει ότι είναι «διαχρονικά, πάντα εξασφαλίζουν κοινό και είναι η ραχοκοκαλιά του Ιταλικού σινεμά». Τα είδη αυτά είναι το σπλάτερ-τρόμος και το sex. Μάλιστα, πολλές φορές ο D’Amato επιχειρούσε συνένωση των δύο, σε ταινίες που σήμερα έχουν γίνει κλασσικές (πχ EMMANUELLE IN AMERICA, PORNO HOLOCAUST, κλπ). Από αυτές τις ταινίες ξεπήδησε μια ομάδα ηθοποιών που έκαναν την υπέρβαση από το πορνό στον τρόμο, όπως ο αγαπημένος μας George Eastman (Luigi Montefiore), ο Αl Cliver, η Annie Belle (HOUSE ON THE EDGE OF THE PARK) και η θεά Laura Gemser στο ρόλο της Μαύρης Εμμανουέλλας.
Σεξ και Βία
 Η περίοδος αυτή, από τα μέσα της δεκαετίας του ’70 μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’80 είναι κατά τεκμήριο η «χρυσή» σκηνοθετική εποχή του D’Amato, όπου κυκλοφόρησαν οι περισσότερες από τις κλασσικές του ταινίες τρόμου/ σεξ.Η αρχή έγινε όταν πήρε τη σειρά της Μαύρης Εμμανουέλλας, η οποία ξεκίνησε από τον Ιταλό σκηνοθέτη Bitto Albertini (aka Albert Thomas), και κατάφερε να κάνει γνωστή τη Laura Gemser στους exploitation κύκλους της εποχής. Πρώτα απ’ όλα το EMMANUELLE IN AMERICA του 1977, που έμεινε στην ιστορία για τη σκηνή με το άλογο και το «snuff» φιλμάκι που υποτίθεται ότι ανακαλύπτει η Gemser κατά τη διάρκεια της ταινίας (σ.σ. Η ταινία προβλήθηκε πρόσφατα από την Ελληνική τηλεόραση με τις προαναφερόμενες σκηνές να λείπουν, αλλά το DVD της New Star περιέχει και τις δύο στην ολότητά τους).  Αν και η ταινία μπορεί εύκολα να χαρακτηριστεί από τις λέξεις «απίστευτη βαρεμάρα», θα ήταν άδικο από μέρους μου να μην δώσω τα εύσημα στον D’Amato γι αυτή την έμπνευσή του. Πραγματικά, οι snuff σκηνές, ακόμα και σήμερα κόβουν την ανάσα με τον ωμό ρεαλισμό και αληθοφάνειά τους, και δίνουν την όποια ιστορική και cult αξία έχει σήμερα αυτό το κατά τα’ άλλα τετριμμένο και αργοκίνητο soft porno. Αναμφίβολα, ο D’Amato αποφάσισε να «κολλήσει» τις συγκεκριμένες σκηνές για να δώσει κάποιο ενδιαφέρον στην ταινία, ένα εγχείρημα που τελικά αποδεικνύεται απόλυτα εύστοχο, μιας και από εκεί ξεκίνησε την πορεία του προς τον sleazy τσοντο-τρόμο.  Με το EMMANUELLE AND THE LAST CANNIBALS (1977), ο D’Amato συνέχισε στο ίδιο μοτίβο παντρεύοντας το sex με τον τρόμο, μιας και αναπόφευκτα η Μαύρη Εμμανουέλλα και η παρέα της, αποτελούμενη από τον πραγματικό της σύζυγο Gabrielle Tinti, τον Donald O'Brien (ZOMBIE HOLOCAUST) και την τακτική σε giallo Susan Scott, αιχμαλωτίζονται και βασανίζονται από τους αιμοδιψείς κανίβαλους. Και παρόλο που το gore και οι σκηνές βίας και γυμνού φτάνουν σε πολύ καλά επίπεδα, δε μπορεί κανείς να πει το ίδιο και για το ρυθμό της ταινίας, που είναι απελπιστικά αργός, ή για την πλοκή που αγγίζει τα όρια της γελοιότητας σε ορισμένες στιγμές της.  Αυτές οι μικρολεπτομέρειες δεν εμπόδισαν το EMMANUELLE AND THE LAST CANNIBALS να γίνει επιτυχία τόσο στην Ευρώπη, όσο και στην Αμερική, παρόλη τη λογοκρισία της εποχής, που πετσόκοψε τις περισσότερες gore σκηνές, και ο D’Amato ουσιαστικά πήρε φόρα και άρχισε να βγάζει παρόμοιες θεματικά ταινίες τη μια μετά την άλλη. Σειρά είχε το- για πολλούς ανεκδιήγητο- EROTIC NIGHTS OF THE LIVING DEAD (1980) πάλι με πρωταγωνίστρια την Gemser. Το τελευταίο ήταν ένας από τα κύρια επιχειρήματα των διάφορων καλοθελητών που χαρακτήριζαν τον D’Amato ως το «χειρότερο σκηνοθέτη στον κόσμο». Ίσως ο χαρακτηρισμός να είναι λίγο κακόβουλος και υπερβολικός, αλλά βλέποντας κανείς το EROTIC NIGHTS… δε μπορεί παρά να σκεφτεί ότι ίσως δεν απέχει και πολύ από την πραγματικότητα. Ανάψτε το Κρεματόριο
 Πριν από το τελευταίο, όμως, έρχονται τα αθάνατα κινηματογραφικά έπη του Joe D’Amato, με πρώτο και καλύτερο το BEYOND THE DARKNESS (BUIO OMEGA) του 1979, κατά την ταπεινή μου άποψη την καλύτερή του ταινία. Το BEYOND THE DARKNESS αφηγείται την ιστορία του νεαρού αριστοκράτη Frank (Kieran Canter) που δεν μπορεί να αποδεχτεί τον ξαφνικό θάνατο της αρραβωνιαστικιάς του, και αποφασίζει να ξεθάψει το πτώμα της και να το φέρει σπίτι. Ο Frank, ταριχευτής στο επάγγελμα, εξασκεί την τέχνη του στο πτώμα της αρραβωνιαστικιάς του, σκηνή δοσμένη με τόση λεπτομέρεια από τον D’Amato, που πολλοί έσπευσαν να τον κατηγορήσουν ότι χρησιμοποίησε αληθινά πτώματα για τα γυρίσματα της ταινίας, κάτι που ο ίδιος αρνήθηκε κατηγορηματικά  Αν και δυσάρεστο και χωρίς ίχνος χιούμορ, το BEYOND THE DARKNESS πήγε πολύ καλά εισπρακτικά στην Ιταλία, αποδεικνύοντας τα λεγόμενα του D’Amato περί της «ραχοκοκαλιάς του Ιταλικού σινεμά». Είναι σίγουρα μια από τις ταινίες τρόμου του D’Amato που ξεχωρίζουν, τόσο για την σοκαριστική αξία του, όσο και για το ότι ήταν ομολογουμένως πολύ καλογυρισμένο και προσεγμένο, και με αξέχαστο soundtrack από τους Goblin, το οποίο έγραψαν μαζί με τον D’Amato. Πάντως, την εποχή που κυκλοφόρησε ολίγον τι αγνοήθηκε από τις διάφορες λογοκριτικές αρχές με αποτέλεσμα να μην γίνει τόσο γνωστό, όσο το αδιαφιλονίκητα πιο διφορούμενο έργο του, το ANTROPOPHAGUS του 1980. Ανθρωποφάγος: Το Κτήνος
 Το τελευταίο, η πρώτη κυκλοφορία από την εταιρία του D’Amato Filmirage, ίσως είναι το γνωστότερο ταξίδι του Νονού του sleaze στα μονοπάτια του gore και του τρόμου. Στη χώρα μας είναι περισσότερο γνωστό επειδή γυρίστηκε σε Ελληνικό νησί (το οποίο δυστυχώς δεν έχω καταφέρει να αναγνωρίσω ακόμα), αλλά ανά τον κόσμο το ANTROPOPHAGUS είναι διαβόητο για την κλασσική πλέον σκηνή της βίαιης έκτρωσης εγκύου γυναίκας από τον ανθρωποφάγο (George Eastman στον μεγαλύτερο ρόλο της ζωής του), ο οποίος μετά έσπευσε να πάρει και ένα…μεζεδάκι από το βρέφος!Για πολλά χρόνια μέχρι πολύ πρόσφατα το ANTROPOPHAGUS ήταν διαθέσιμο κυρίως σε λογοκριμένες εκδόσεις ανά τον κόσμο, ενώ η ολοκληρωμένη έκδοσή του που κυκλοφόρησε κανονικά στη χώρα μας σε VHS ήταν από τις πιο σπάνιες και περιζήτητες στο χώρο του τρόμου. Όλα αυτά δίνουν μεγαλύτερη αξία στην ταινία, αν συνυπολογίσει κανείς ότι γενικά το ANTROPOPHAGUS «θάφτηκε» από τους κριτικούς και μερίδα του κοινού (μη συμπεριλαμβανομένου του γράφοντος), που ακόμα και σήμερα χτυπούν την ταινία, χαρακτηρίζοντάς την βαρετή, κακογυρισμένη και χωρίς ουσία.  Εγώ προσωπικά, χωρίς να θεωρώ το ANTROPOPHAGUS αριστούργημα, πιστεύω ότι η αλήθεια είναι κάπου ενδιάμεσα. Ναι, ο ρυθμός είναι ολίγον τι αργός, ναι, η μουσική (που είναι σαν μια πειραματική έκδοση του Ζορμπά) είναι ανεκδιήγητη, σίγουρα η υπόθεση έχει τρύπες, αλλά δεν μπορώ να ξεχάσω τις σκηνές της ανακάλυψης της φωλιάς του ανθρωποφάγου, την τελική σκηνή όπου ο ετοιμοθάνατος Eastman τρώει τα εντόσθιά του, ή την σεκάνς της καταδίωξης της Tisa Farrow (αδελφής της Mia Farrow, κάποτε μούσας του Woody Allen) μέσα στο κτίριο. Επίσης το gore δεν ξεχνιέται, που παρ’ όλο που σήμερα μοιάζει κάπως ξεπερασμένο, σίγουρα από πλευράς ποσότητας θα ικανοποιήσει κάθε fan των b-movies! Σαν γενικός κανόνας, πάντως, ισχύει το ότι μεταξύ σκηνών ακραίου σπλάτερ υπάρχουν μεγάλες κοιλιές όπου δεν γίνεται σχεδόν τίποτα.  Παρ’ όλες τις φιλότιμες προσπάθειες των κριτικών, το ANTROPOPHAGUS γνώρισε μεγάλη εμπορική επιτυχία παγκοσμίως και ακολουθήθηκε από μια συνέχεια, το ABSURD (ROSSO SANGUE), πάλι με τον Eastman στον πρωταγωνιστικό ρόλο και αυτή τη φορά να βοηθάει και στο σενάριο. Δεν υπάρχουν μεγάλες ομοιότητες με το ANTROPOPHAGUS, μιας και το ABSURD κινείται στα μονοπάτια του slasher φαντασίας, ενώ ο κεντρικός χαρακτήρας θα μπορούσε να είναι ο ανθρωποφάγος του ANTROPOPHAGUS μερικά χρόνια πριν το ναυάγιο που τον μετέτρεψε στο παραμορφωμένο τέρας που όλοι αγαπήσαμε. Από αυτή την άποψη, αν κάποιος έλεγε ότι το ABSURD είναι θεματικά προγενέστερο του ANTROPOPHAGUS ίσως και να είχε απόλυτο δίκιο, αλλά ο D’Amato διαφοροποιείται για άλλη μια φορά, δίνοντας στον κακό την ιδιότητα της αθανασίας σαν αποτέλεσμα βιογενετικών πειραμάτων.  Για άλλη μια φορά το gore έρχεται σε γενναιόδωρες δόσεις, και τα θεάματα περιλαμβάνουν ψήσιμο της όμορφης Annie Belle στο φούρνο, λοβοτομές με τρυπάνι, και πολλά άλλα, τυπικά στις ταινίες του D’Amato. Αυτό που δυστυχώς απουσιάζει (επίσης τυπικότατα) είναι το σασπένς και η αγωνία, δύο συναισθήματα που ο μεγάλος Joe μετά το ANTROPOPHAGUS παραδέχτηκε ότι δεν είναι το σκηνοθετικό του φόρτε. Πάντως στο ABSURD ένας στοιχειώδης ρυθμός υπάρχει, και είμαι σίγουρος ότι είναι ο κύριος λόγος για να αναγνωριστεί από τους κριτικούς ως μια από τις καλύτερες προσπάθειες του D’Amato. Βία & Σεξ
 Από εκεί και πέρα, ο D’Amato ασχολήθηκε με ψευδοϊστορικά πανηγύρια gore, όπως το CALIGULA: THE UNTOLD STORY, μια παραγωγή που δίκαια έχει περάσει στην αφάνεια, αρκετό από Nunsploitation (IMAGES IN A CONVENT-1979, THE CONVENT OF SINNERS-1986) και συνέχισε με καναδυό ομολογουμένως ευχάριστες ταινιούλες Σπαθιού και Μαγείας, που τότε ήταν πολύ της μόδας μετά το CONAN THE BARBARIAN του Schwarzenegger. Εγένετο λοιπόν το ATOR THE INVINCIBLE και το ATOR THE FIGHTING EAGLE με πρωταγωνιστή τον Miles "Tarzan" O’Keefe. Φυσικά, δεν θα μπορούσαν να λείψουν και οι υποχρεωτικές μετά-από-το-πυρηνικό-ολοκαύτωμα περιπέτειες, όπως το ENDGAME και το 2020 TEXAS GLADIATORS (συν-σκηνοθετημένο από τον George Eastman). Στα τέλη της χρυσής δεκαετίας του ’80, ο D’Amato επικεντρώθηκε σε τσοντούλες, με πιο γνωστές τις ταινίες της σειράς 11 DAYS, 11 NIGHTS, ενώ ξάφνιασε τους πάντες το 1987, κάνοντας την παραγωγή σε μια από τις καλύτερες Ιταλικές ταινίες τρόμου όλων των εποχών, το καταπληκτικό STAGE FRIGHT, ντεμπούτο του Michelle Soavi, με σενάριο από τον George Eastman. Παρόλο που, τελικά, ο Soavi εγκατέλειψε το όχημα της Filmirage και εντάχθηκε στο αντίστοιχο του Dario Argento, ο D’Amato συνέχισε να ανακαλύπτει «ταλέντα», όπως τον Claudio Fragasso, σκηνοθέτη του ZOMBIE 4: AFTER DEATH, ενώ συνέχισε να κάνει παραγωγές σε δουλειές πασίγνωστων ονομάτων του Ιταλικού σινεμά, όπως Lucio Fulci, Umberto Lenzi κλπ.  Την μερίδα του λέοντος, όμως, στις σκηνοθετικές δουλειές του τη δεκαετία του ’90 κατέχουν οι κάθε είδους μαλακές και σκληρές τσόντες, όπως TARZAN X (1994) και THE EROTIC ADVENTURES OF MARCO POLO (1995). Οι ταινίες του αυτής της περιόδου χαρακτηρίζονται από σχετικά μεγάλους προϋπολογισμούς και υψηλά στάνταρντς παραγωγής, αλλά από πλευράς ουσίας σχεδόν τίποτα. Οι οπαδοί του D’Amato περίμεναν πώς και πώς να επανέλθει στον τρόμο με ένα νέο BEYOND THE DARKNESS, κάτι που όμως δεν έγινε ποτέ, με ελάχιστες εξαιρέσεις, όπως το «χαζό» TROLL 2 (1992), το ZOMBIE 5: KILLING BIRDS και το γενικά άγνωστο FRANKENSTEIN 2000 του 1991.  Παρόλη την σπανιότητα των ταινιών τρόμου του, ο D’Amato έχει μείνει μέχρι σήμερα στις καρδιές των πανταχού οπαδών του σπλάτερ και cult. Ο ίδιος ποτέ δεν θεωρούσε τις ταινίες του ως τέχνη, αλλά περισσότερο ως χειρονακτικές ασκήσεις που κύριο στόχο τους είχαν να τον κρατούν απασχολημένο ενώ έκανε τέχνη μέσω της διεύθυνσης φωτογραφίας, κάτι που κατ’ επανάληψη ο ίδιος είχε χαρακτηρίσει ως το πιο δυνατό σημείο του. Όμως, όταν ο ίδιος το επιθυμούσε, κατάφερνε να εισχωρήσει βαθιά στην ψυχοσύνθεση των θεατών, δίνοντας τους απαγορευμένα θεάματα τα οποία σόκαραν (και ακόμα σοκάρουν) τους πάντες.  Και αυτά τα θεάματα είναι που έχουν εξασφαλίσει τη θέση του Joe D’Amato ως αδιαφιλονίκητου Νονού του sleaze, εφτά χρόνια μετά το θάνατό του. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι οι περισσότερες ταινίες του τώρα έχουν αρχίσει και βρίσκουν τη θέση που τους αξίζει, με προσεγμένες εκδόσεις DVD που προσφέρουν το έργου του μεγάλου αυτού exploitation δημιουργού όπως ποτέ δεν το είχε δει κανείς. Και για του λόγου το αληθές, ο σχετικός κατάλογος των τελευταίων δύο χρόνων περιλαμβάνει ταινίες όπως ANTROPOPHAGUS, BEYOND THE DARKNESS, TOUGH TO KILL, ORGASMO NERO, PORNO HOLOCAUST, EMMANUELLE IN AMERICA και πολλές άλλες σε ποιοτικές widescreen μεταφορές και πολλά extras που ποτέ πριν δεν είχαν την ευκαιρία να απολαύσουν οι πολυάριθμοι οπαδοί του ανά τον κόσμο.  Στη χώρα μας, η New Star έχει κυκλοφορήσει αρκετές από τις ερωτικές ταινίες του D’Amato, μεταξύ των οποίων τα EMMANUELLE IN AMERICA, και 11 DAYS, 11 NIGHTS, ενώ τα crossovers του PORNO HOLOCAUST, VOODOO BABY κλπ κυκλοφορούν στις αστείες εκδόσεις της θυγατρικής Dark Side αλλά υπάρχει μεγάλη έλλειψη στις υπόλοιπες μη πορνό ταινίες του, με κλασσικά έργα όπως DEATH SMILED AT MURDER, BEYOND THE DARKNESS, ANTROPOPHAGUS και ABSURD να μην έχουν βρει το δρόμο τους για τα ράφια των καταστημάτων DVD. Κάτι που, φυσικά, δεν ισχύει σε Αμερική και Ολλανδία. Τι να πούμε; Ελπίζω κάποια στιγμή να τα δούμε κι εμείς υποτιτλισμένα και με extra καλούδια, όπως τα καταπληκτικά DVD της Αμερικάνικης Shriek Show. Σημεία αναφοράς στη φιλμογραφία του Joe D’Amato
1973 – DEATH SMILED AT MURDER (σκηνοθεσία ως Aristide Massaccessi) 1977 – EMMANUELLE IN AMERICA (σκηνοθεσία) 1977 - EMMANUELLE AND THE LAST CANNIBALS (σκηνοθεσία ως Aristide Massaccessi) 1979 - BEYOND THE DARKNESS (σκηνοθεσία, φωτογραφία ως Aristide Massaccessi) 1980 - ANTROPOPHAGUS (σκηνοθεσία) 1981 - ABSURD (σκηνοθεσία ως Peter Newton) 1987 – STAGE FRIGHT (παραγωγή) 1994 – TARZAN X (σκηνοθεσία και φωτογραφία) Σχολιάστε αυτό το νέο. |
